Giới trẻ ‘sống ảo’ – VnExpress Đời sống

Hải Hà, con gái bà Nguyễn Thị Hồng (47 tuổi, quê Bắc Giang) rời quê, lên Hà Nội rồi vào TP.HCM kiếm sống cách đây 7-8 năm. Thỉnh thoảng, cô gọi điện cho mẹ, nói mở quán cà phê, bán trái cây nhưng làm ăn không được nên không gửi tiền về cho mẹ. Bà Hồng không kết nối với tài khoản Facebook của con gái nên hoàn toàn không biết con đã xây dựng hình ảnh “người có học, bố là Việt kiều” dù chưa học hết cấp 2. Hà thường xuyên xuất hiện bên siêu xe. , mặc quần áo của thương hiệu nổi tiếng, ăn trong nhà hàng sang trọng.

“Tôi bị sốc, không ăn không ngủ được mấy đêm liền. Tôi không hiểu tại sao con mình lại trở nên như vậy”, người mẹ nông dân cho biết.

Tại Hà Nội, chị Nguyễn Thúy Trúc 42 tuổi cũng bất lực với hai đứa con thích “sống ảo”. Vợ chồng cô là công nhân viên nhà nước, tổng thu nhập chỉ khoảng 30 triệu đồng mỗi tháng. Nhiều lần, chị phải vay mượn đồng nghiệp để lo tiền học, tiền ăn, tiền sinh hoạt cho hai con. Để tăng thu nhập, bà mẹ bán thêm hàng online nhưng các con bà đều xây dựng hình tượng tiểu thư con nhà giàu.

Con trai lớn học xong đại học, con gái học hết cấp ba. Khi chị Trúc đề nghị mua xe máy, xe đạp điện để đi lại trong thành phố thì không ai đồng ý. “Đi học hay đi chơi họ đều đi taxi, không ai học chạy xe ôm, nói mai có xe thì học lái. Với kinh tế gia đình thế này thì đến bao giờ mới có.” một chiếc ô tô? ”, chị than.

Con trai của Đức Hoàng đã nhận bằng tốt nghiệp nửa năm, nhưng không có ý định tìm việc làm. “Nếu chỉ làm nhân viên bình thường với thu nhập hàng chục triệu thì không làm. Bố mẹ cho tiền đi du học”, anh gợi ý.

Cô con gái thứ hai của chị Trúc cũng muốn đi du học với lý do “nhất là lớp mình học”. Sống trong một căn hộ chung cư tầm trung ở Đống Đa nhưng cô luôn giới thiệu cho bạn bè một căn nhà biệt thự liền kề và một số bất động sản ở ngoại thành. Trên mạng xã hội, cả hai đều xây dựng hình ảnh “hot boy”, “hot girl”, chụp ảnh ở những nơi sang chảnh, ăn trưa ở những nơi đắt tiền và quen người nổi tiếng.

Theo PGS. PGS.TS Nguyễn Đức Lộc, Viện trưởng Nghiên cứu Đời sống xã hội trong thời đại số hiện nay, những đứa trẻ như chị Hồng, chị Trúc không hiếm. Hầu hết những người trẻ tuổi đều phóng chiếu cái tôi cá nhân của họ trên các trang mạng xã hội. Họ luôn phải xây dựng bản thân để phù hợp với những không gian đó, khiến bản sắc cá nhân (cái tôi) của họ bị rời rạc. Họ sống hai, hoặc thậm chí nhiều hơn, sống song song cùng một lúc.

Báo cáo kỹ thuật số 2021 của công ty quảng cáo kỹ thuật số We Are Social (Anh) đã củng cố thêm quan điểm của ông Lộc. Theo đó, khoảng 72 triệu người Việt Nam sử dụng mạng xã hội, tương đương hơn 73% dân số. Nhóm 25-34 tuổi và 18-24 tuổi lần lượt là hai nhóm sử dụng nhiều nhất nên tình trạng lệ thuộc dễ xuất hiện nhất.

Trong cuộc khảo sát Đời sống xã hội năm 2022 với hơn 2.200 thanh niên tại TP.HCM, 96,5% sử dụng mạng xã hội. Nhiều người trẻ sử dụng nhiều nền tảng khác nhau cùng một lúc.

Đa số thanh niên tham gia khảo sát là người làm công ăn lương (60,1%), chỉ 0,8% làm chủ hoạt động sản xuất kinh doanh. Nhưng khi lựa chọn hình mẫu lý tưởng của mình, chỉ có khoảng 44% chọn “là chính mình”, còn lại, họ muốn trở thành doanh nhân (23,25%), giáo viên / giảng viên (13,2%), công chức / lãnh đạo nhà nước (7,7%), nghệ sĩ, vận động viên trong lĩnh vực văn hóa, thể thao (4,8%), chuyên gia trong các lĩnh vực (bác sĩ, kỹ sư, luật sư …) (4,5%) và nhà hoạt động (2,4%).

Theo ông Lộc, ngoài tác động của mạng xã hội, cách cha mẹ nuôi dạy con cái với kỳ vọng biến lớp trẻ thành thế hệ trẻ biết nghĩ đến mình hơn người khác. Họ có cách nhìn thế giới riêng, yêu cầu riêng của họ, vượt ra ngoài điều kiện thực tế.

Thủy Trúc thừa nhận mình từng nuông chiều con quá mức. Sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo khó nên khi có con, bà đã bù đắp cho chúng nhiều hơn mức cần thiết. Dù trong túi không có tiền nhưng chị cũng sẵn sàng vay mượn để mua cho con những chiếc cặp đẹp nhất, những bộ quần áo đắt tiền để đi học không thua kém gì chúng bạn. Bà không bao giờ phàn nàn với các con về những áp lực kinh tế mà chúng phải chịu đựng.

Tuy nhiên, khi các con lớn lên, thu nhập của hai vợ chồng không theo kịp nhu cầu của các con. Khi các con lớn, Trúc nghĩ đã đến lúc phải nói với các con về điều kiện kinh tế gia đình, khuyên các cháu lớn đi làm, các cháu nhỏ học trong nước nhưng không ai nghe.

“Ngày trước, bố mẹ bảo chỉ cần chăm chỉ học hành không lo, bây giờ có nguyện vọng đi du học là không muốn cho đi, hết tiền bố mẹ lại nhờ ông bà bán hộ.” đất khách quê người. ”, cô con gái đáp lại lời than thở của mẹ.

Ngược lại, theo các chuyên gia, khi cuộc sống thực tế quá nghèo nàn, không như mong đợi cũng đẩy nhiều bạn trẻ đến với ý định lấp đầy kỳ vọng đó bằng cách xây dựng mình thành một con người khác với thực tế.

Hải Hà là một trong những trường hợp như vậy. Bố mẹ cô ly hôn khi Hà chưa đến tuổi thành niên. Mẹ tôi vừa làm ruộng vừa đan nón nên không thể lo cho các con ăn học đầy đủ. “Hồi nhỏ, mẹ luôn muốn tôi mua cái này cái kia nhưng tôi bảo nhà nghèo, làm sao có tiền cho con ăn học được”, chị Hồng bộc bạch.

Khi bị người quen tố “sống ảo”, Hải Hà cho biết cô luôn khao khát được sống giàu sang. Khi lên mạng xã hội, thấy bạn bè khoe nhà bạc tỷ, hàng hiệu, cô không muốn thua kém nên tìm đủ mọi cách để lừa gạt người khác.

Báo cáo nghiên cứu về thế hệ trẻ Việt Nam năm 2020 của Hội đồng Anh cho thấy thực trạng ghen tị vì những gì người khác thể hiện trên mạng xã hội, tương tự như cảm nhận của Hải Hà. Theo báo cáo, mạng xã hội mang lại nhiều thách thức lớn cho giới trẻ, đặc biệt là những người thuộc các gia đình có thu nhập thấp.

Trong một cuộc thảo luận nhóm tại TP. Hồ Chí Minh, các thí sinh tham gia tìm hiểu kể về những vụ đánh nhau trong trường đều xuất phát từ yếu tố giai cấp. Những đứa trẻ hàng hiệu, biểu tượng của sự giàu có như túi xách Gucci … làm dấy lên những cuộc tranh cãi vì ghen tị. Đặc biệt, tất cả những cuộc ẩu đả đó đều được tiếp sức bởi mạng xã hội.

TS Nguyễn Thị Minh, giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia TP.HCM, cho rằng không chỉ tác động của mạng xã hội và điều kiện gia đình, cách tiếp nhận thông tin dễ dãi, chỉ dựa vào những gì một người đăng tải. trên mạng xã hội mà thiếu đi những phân tích dựa trên những cơ sở đáng tin cậy, của những người xung quanh cũng là nguyên nhân khiến giới trẻ thích “tự vẽ mình” trên mạng xã hội.

“Nhìn thấy ai đó đăng một bức ảnh ở một nơi sang trọng, mặc quần áo hàng hiệu, bạn thích, bình luận, ngưỡng mộ, kích thích sự phấn khích, thúc đẩy nhu cầu thể hiện bản thân của họ trên mạng nhiều hơn”, chuyên gia này nói.

Bà Minh cho rằng, khi tìm hiểu về một người, không chỉ quan sát những gì họ thể hiện, đăng tải trên mạng xã hội mà còn phải kết hợp nhiều phương pháp phân tích: phỏng vấn, trắc nghiệm, thực nghiệm, phản biện. tiếp tục và xem xét công việc mà người đó làm. Điều đó có nghĩa, để đánh giá một ai đó, cần phải tiếp xúc, gặp gỡ trực tiếp, đánh giá qua nhiều kênh khác nhau trên cơ sở đáng tin cậy, thay vì khen, chê qua mạng xã hội.

Theo các chuyên gia, giáo dục của gia đình và nhà trường là nền tảng quan trọng để giới trẻ định vị bản thân, xác định mình là ai và mình muốn gì trong cuộc đời này. “Nếu cha mẹ có cách giáo dục và hành động đúng đắn thì con trẻ cũng học theo và làm theo. Nhà trường xây dựng chương trình học thực chất, hoạt động xã hội ý nghĩa thì học sinh sẽ học theo các hoạt động thực tế ảo. Không còn thời gian sống ảo nữa.” ”, chị Minh nói.

PGS.

Hiện chị Hồng vẫn ở nhà mong ngóng tin con nhưng không liên lạc được. Bà không dám ra khỏi nhà, vì xấu hổ khi chuyện của con gái bị mọi người trong làng, trong xã biết đến. Còn chị Thủy Trúc đang loay hoay với sự lựa chọn của mình. Bà không biết có nên bỏ qua hai đứa con của mình, không chu cấp theo nguyện vọng của chúng mà để chúng tự lập, hay vay tiền cho con đi du học.

Tên nhân vật đã được thay đổi.

Phạm Nga