‘Bố già’ vạn kiếp bất phục

Đột nhiên, cánh cửa đóng sầm lại với giọng nói gấp gáp: “Chú Duy, có việc khẩn cấp.” Người đàn ông 76 tuổi giật mình sải bước về phía phường. Đó là một cô gái trẻ, đang điều trị tại Trung tâm cai nghiện Thanh Đa (Q.Bình Thạnh).

30 phút sau, anh quay lại giải thích: “Cô ấy bị cao huyết áp, có tiền sử bệnh tim. Hiện cô ấy đã ổn”. Anh cho biết, những trường hợp như thế này diễn ra hàng ngày tại trung tâm. “Nhiều thanh niên giả ốm để trốn trại nhưng không qua được mắt tôi”, bác sĩ Khánh Duy – Giám đốc trung tâm nói khi cởi áo blouse trắng, đặt ống nghe xuống bàn.

Trong 23 năm qua, ông đã chữa trị cho hàng nghìn thanh niên sa vào nghiện ngập và được họ trìu mến gọi là “bố già”, “ông ngoại” hay đơn giản là “bố”. Cơ duyên đưa anh đến với nghề này đến từ quá khứ ám ảnh khi anh là điệp viên A10 thời chống Mỹ.

Bác sĩ Duy quê ở Nghệ An nhưng sinh ra và lớn lên ở miền Nam. Năm 1973, ông tốt nghiệp Đại học Y khoa Sài Gòn, tham gia Ban An ninh Sài Gòn – Gia Định với bí danh Năm Quang. Mặc dù là tổ phó tổ điệp báo A10, nhưng anh được cấp trên giao nhiệm vụ tranh thủ vào chính quyền Sài Gòn để giữ tư cách hợp pháp và tiếp tục hoạt động theo yêu cầu của Ban An ninh T4. Ông trở thành y sĩ trưởng của Lữ đoàn 258 Thủy quân Lục chiến của Quân đội Sài Gòn.

Là chiến sĩ tình báo đơn tuyến, hoạt động trong lòng địch, bác sĩ Duy thường xuyên chứng kiến ​​các chiến sĩ sử dụng ma túy như một liều thuốc “chữa bách bệnh” để quên đi nỗi cô đơn, sợ hãi nơi chiến trường. “Khi đó, người lính trở nên hung dữ và tàn nhẫn. Nhìn những người dân thường vô tội chết trước họng súng kẻ thù nồng nặc ma túy khiến tôi căm thù ma túy”, anh nói.

Sau năm 1975, ông Năm Quang trở về với tên thật là Khánh Duy, từng công tác nhiều chức vụ từ Phòng chống phản gián, Cục Chính trị nội bộ, Bác sĩ trưởng Trại giam Chí Hòa, rồi đến Hội thẩm nhân dân. Tưởng rằng khi có hòa bình, bom đạn sẽ tan, chết sẽ hết nhưng 9 năm công tác tại bệnh xá Chí Hòa, anh đã phải điều trị cho hàng trăm người nghiện ma túy. Khi đảm nhận cương vị hội thẩm tham gia nhiều vụ án liên quan đến ma túy, anh hiểu ma túy đang trở thành “kẻ thù mới” hủy diệt thế hệ trẻ.

“Tôi đã có cơ hội tiếp cận với những người nghiện, hiểu được nhiều hoàn cảnh, lý do sa ngã của họ và tự nhủ, mình cần phải giúp những mảnh đời trẻ thoát khỏi cái chết trắng”, bác sĩ Duy nhớ lại. Cuối năm 1999, khi mới 52 tuổi, ông xin nghỉ hưu, kêu gọi đồng đội chung tay xây dựng Trung tâm Điều dưỡng và cai nghiện ma túy Thanh Đa.

Anh đưa tay bấm di chuyển trên màn hình camera giám sát từng phòng rồi bật bộ đàm gọi bảo vệ: “Có mấy em ngồi ngoài, anh nhắc lên phòng ăn trưa”.

Các học viên đến đây ngoài việc được điều trị, cai nghiện, còn phải tuân thủ nếp sống kỷ luật như trong doanh trại quân đội như ngủ dậy, tập thể dục đúng giờ, giữ gìn vệ sinh nơi ở, học tập và làm việc. quy định… Tất cả những điều này chủ yếu giúp người nghiện thiết lập lại thói quen lành mạnh.

Nhưng để tạo dựng được thói quen tốt cho con như ngày hôm nay, anh đã gặp khó khăn trong 5 năm đầu, vì chưa có kinh nghiệm trong nghề. Ông cho biết, thời điểm đó, trung tâm chỉ nhận khoảng 15-20 học viên nhưng không thể xoay sở được. “Các em nổi cơn tam bành, chửi bới, đánh nhau. Từng cán bộ phải chạy ra ôm lấy học sinh để can ngăn. Bạn tôi sợ quá nên xin bỏ đi”, anh kể lại.

Thời điểm đó, tài liệu về thuốc rất hiếm, bác sĩ Duy phải tìm kiếm khắp nơi. Bất cứ nơi nào có hội nghị, anh đều đi xin tài liệu, gặp gỡ người nước ngoài để học hỏi.

Anh dành phần lớn thời gian để nghiên cứu, tìm hiểu và nghiên cứu các tài liệu liên quan đến ma túy và nghiện ngập, đặc biệt là các liệu pháp tâm lý. Nhờ có kiến ​​thức từ trường đại học y khoa và nghiên cứu sau này, anh đọc, hiểu và nhớ rất nhanh các tài liệu về cai nghiện ma túy.

Sau đó, anh biên soạn nó thành một tài liệu có tổ chức tốt và chia sẻ nó với các đồng nghiệp khác. Hướng đi của anh dần cho kết quả như mong đợi. Đến nay, trung tâm đã cai nghiện và điều trị cho hơn 20.000 học viên, nhưng các bác sĩ hiếm khi phải giải quyết mâu thuẫn. Việc điều trị cho người nghiện ma túy cũng cho kết quả khả quan.

23 năm gần gũi các em nhỏ, giúp bác sĩ hiểu thêm nhiều cảnh đời. Anh nhớ những người cha già đã khóc khi họ đến gặp anh. Họ trao cho anh đứa con nghiện ngập, như một sứ mệnh phải thay đổi. Có những bậc cha mẹ tuyệt vọng vì con mình đi cai nghiện nhiều lần mà vẫn tái nghiện. Có những đứa trẻ đã từng kề dao vào cổ mẹ để tước những đồng tiền cuối cùng nướng vào ma túy.

“Những cảnh đời thật đau lòng và day dứt đến tận cùng. Và đó là những điều buộc tôi không thể dừng lại”, anh bộc bạch.

Một ngày đầu năm 2021, một học viên tên Trinh vào trung tâm khi cô 18 tuổi. Mồ côi cả cha lẫn mẹ, sống với anh trai nhưng cô lại nghiện bóng cười. “Lúc đầu cháu không chịu hợp tác, luôn miệng nói cháu bình thường nhưng khi lên cơn thì đập phá đồ đạc. Biết cháu không có bố mẹ nên tôi luôn sát cánh bên cháu”, TS. Duy nhớ lại.

Sau hơn một năm điều trị, Trinh đã bình phục và được tại ngoại. Trước khi đi, cô bé nhiều lần xin ở lại trung tâm để phụng dưỡng “bố” và các thầy cô giáo nhưng đều bị từ chối.

“Không riêng Trinh, nhiều em muốn đến trung tâm thăm bạn cũ xin việc nhưng tôi bảo ở nơi này quên quá khứ đi, hồi tưởng về con nghiện rất nguy hiểm, tôi không muốn. Tôi trở lại con đường cũ, ”anh nói.

Anh Lê Hoàng Sơn, 39 tuổi, ngụ quận Tân Phú đã gần chục lần vào trung tâm vì tái nghiện. Anh ấy nói, mỗi lần chúng tôi nghỉ việc khoảng 4 tháng trở lên, anh ấy bình phục và có thể về nhà. Nhưng khi tham gia cộng đồng, anh không cưỡng lại được sự cám dỗ và tái nghiện. Nơi đây dần trở thành nhà của anh. Anh gọi bác sĩ Duy là “ông nội”.

“Ông nội khó tính nhưng rất tình cảm. Từ người anh lớn nhất ở đây ai cũng thương. Mỗi lần đánh nhau, ông nội già vẫn cố la hét, xông vào can ngăn mọi người. Tôi rất kính trọng ông”. , Anh Sơn tâm sự.

Đến nay, ngôi nhà chung của những đứa trẻ lầm lỡ đã được nâng cấp thành khu nghỉ dưỡng sinh thái với cây xanh và hồ bơi. Đặc biệt, trong phác đồ cai nghiện còn có các hạng mục vui chơi, giải trí như phòng hát karaoke, máy game, bóng bàn, rạp chiếu phim… Theo bác sĩ Duy, giải trí là cách giúp người nghiện xả stress. kéo dài, là cách để phục hồi đời sống tinh thần đã mất đi do nghiện ma tuý.

Ở tuổi 76, hàng ngày bác sĩ Duy vẫn dành hết thời gian cho trung tâm. Anh ta thường về nhà sau khi “các con” đã đi ngủ và trở lại trung tâm trước khi chúng thức dậy. Vào ban đêm, hệ thống camera tại nhà anh luôn được bật. “Tôi phải theo dõi mọi hành động của bọn trẻ, nếu có chuyện gì xảy ra thì tôi vẫn xử lý được”, anh nói.

Anh tâm sự, mình chỉ có thể gắn bó với các con thêm 4 năm nữa. Đã 10 năm chậm rãi bàn giao công việc kinh doanh cho thế hệ sau, nhưng anh vẫn không ngừng trăn trở với nghề.

Với anh, nghề này đã trở thành cái nghiệp. Cai nghiện thành công cần rất nhiều tiền nhưng hầu hết người nghiện đều có hoàn cảnh khó khăn. Làm sao anh có thể giúp tất cả các con của mình thoát khỏi “thế bí” này, đó là điều anh luôn trăn trở.

“Tôi mong sẽ có những nhà hảo tâm hỗ trợ, chung tay giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn. Tôi sẽ nghỉ làm khi cảm thấy sức khỏe không cho phép vì niềm vui của tôi là khi tôi cảm thấy mình sống có ích và vẫn được làm việc mỗi ngày, “bác sĩ già nói.

Minh Tâm